Historia i życiorsy

Arka Bożek

Arka Bożek, dokładniej Arkadiusz Bożek urodził się 12 stycznia 1899 roku w Markowicach, a zmarł 28 lub 29 listopada 1954 roku w Katowicach. Ukończył on niemiecką szkołę podstawową, a dokształcał się w szkole wieczorowej. W czasie pierwszej wojny światowej walczył jako ochotnik w niemieckim wojsku pod Marną i nad Isonzo. Na froncie został kilkukrotnie ranny, a za odwagę awansował na stopień sierżanta. Po powrocie do rodzinnej miejscowości ożenił się z Jadwigą Komor organizował spółdzielczość oraz zajął się działalnością polityczną. Z początku zainteresował się Związkiem Spartakusa, ale zerwał z nim w związku ze stanowiskiem tej organizacji na sprawy narodowe. Następnie związał się z polskim ruchem narodowym. W roku 1919 został on polskim radnym gminy Markowice. Wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska i został dowódcą 2 kompanii 4 pułku raciborskiego. Podczas trwania pierwszego powstania śląskiego w porozumieniu z POW Górnego Śląska, wysadził strategiczny most na Odrze, a 2 maja 1920 walczył z niemieckimi bojówkami w Raciborzu. W trzecim powstaniu śląskim był łącznikiem z aliancką Komisją Międzysojuszniczą. Od roku 1923 działał we władzach naczelnych Związku Polaków w Niemczech, był wiceprezesem I Dzielnicy. W 1924 wybrano go na wójta Markowic i w tym samym roku zyskał mandat posła na sejmiki. 31 grudnia 1938 roku nakazano mu aby opuścił Górny Śląsk, więc wyjechał do Berlina gdzie pracował w centrali Związku Polaków w Niemczech. W styczniu 1939 roku w Berlinie opublikował artykuł "Arka Bożek do ludu polskiego w Niemczech" w którym wzywał do oporu przed germanizacją. W maju tego samego roku Gestapo dokonało nieudany zamach na jego życie z tego powodu Arka Bożek ewakuował się do Chojnic, a potem do Katowic. We wrześniu 1939 wyjechał z kraju do Francji. Został wtedy mianowany na członka Rady Narodowej RP przez ówczesnego prezydenta RP, Władysława Raczkiewicza. Następnie wraz z generałem Józefem Hallerem udał się do USA, by nawiązać łączność z tamtejszą emigacją. Po zakończeniu wojny Bożek wrócił na Górny Śląsk i został mianowany wicewojewodą śląsko-dąbrowskim. Często stawał w obronie miejscowej ludności przed władzami oraz agresją nowo przybyłych Polaków. W 1946 objął mandat posła do Krajowej Rady Narodowej, a w 1947 mandat posła do Sejmu Ustawodawczego. Po 1948 zaczęto go odsuwać od działalności publicznej, a w sierpniu 1950 roku ze względów politycznych został usunięty ze stanowiska wicewojewody śląskiego. Zmarł w 1954 roku w Katowicach i został pochowany na cmentarzu przy ulicy Sienkiewicza.

Joseph von Eichendorff

Joseph Karl Benedikt Freiherr von Eichendorff - niemiecki poeta epoki romantyzmu. Urodził się 10 marca 1788 roku w Łubowiczach, a zmarł 26 listopada 1857 roku w Nysie. Studiował prawo, brał udział w wojnach napoleońskich przeciwko Francji oraz był urzędnikiem państwa pruskiego. W 1801 roku wraz ze swoim o dwa lata starszym bratem Wilhelmem został wysłany do katolickiego gimnazjum imienia św. Macieja we Wrocławiu. Po trzech latach nauki uzyskał maturę. Od roku 1805 do 1808 wraz z bratem studiował prawo w Halle, a następnie w Heidelbergu, gdzie przyszły poeta poznał dwóch pisarzy romantycznych - Clemensa Brentano i Achima von Arnima. W wieku dwudziestu lat postanowił wydać antologię górnośląskich baśni, jednak do druku oddał tylko kilkanaście opowieści. Majątek rodzinny nie zapewnił jednak Josephowi i Wilhelmowi środków do życia dlatego zaczęli rozglądać się za pracą. Udali się do Wiednia, gdzie w roku 1812 złożyli egzamin państwowy referendarza, który uprawnia do podjęcia służby państwowej na stanowiskach urzędniczych. Tam Eichendorff zaprzyjaźnił się z innym poetą - Fryderykiem Schlegelem. Od 1816 roku pracował w pruskiej administracji państwowej, a w 1821 zaczął pracę w Gdańsku na stanowisku radcy do spraw oświaty i spraw kościoła katolickiego. W latach 1824–1831 działał w Królewcu na stanowisku radcy stanu. Między rokiem 1855, a 1857 mieszkał i pisał w Nysie, gdzie zmarł i został pochowany na cmentarzu obok swojej żony.

Józef Feliks Gawlina

Józef Feliks Gawlina urodził się 18 listopada 1892 roku w Strzybniku, a zmarł 21 września 1964 w Rzymie. Był on polskim duchownym rzymskokatolickim, doktorem nauk teologicznych, biskupem polowym Wojska Polskiego, generałem dywizji Wojska Polskiego, opiekunem duchowym Polaków na emigracji oraz arcybiskupem ad personam. Po ukończeniu szkoły elementarnej w Rudniku zaczął naukę w Królewskim Ewangelickim Gimnazjum w Raciborzu, z którego zostal usunięty za uczestictwo w nielegalnym kółku samokształceniowym. W roku 1914 ukończył Królewskie Pruske Gimnazjum w Rybniku. Następnie podjął studia na Wydziale Teologicznym na Uniwersytecie Wrocławskim, które w kwietniu 1915 zostały przerwane z powodu powołania Gawlina do armii pruskiej i wsyłania na front zachodni. W listopadzie 1915 roku został ranny na froncie francuskim i odesłany do służby garnizonowej we Wrocławiu. We wrześniu 1917 został wysłany na front do Syrii, gdzie w bitwie pod Damaszkiem został wzięty do niewoli angielskiej, w której przebywał od października 1918 do listopada 1919. W lipcu 1920 roku, ukończył doktoranckie studia teologiczno-filozoficzne, a 19 czerwca 1921 roku otrzymał święcenia kapłańskie. Wyjechał do Katowic z chęci pełnienia służby duszpasterskiej, został tam wikariuszem w Czerwionce. Jako wikariusz pracował w Dębińsku oraz w Tychach. W maju 1923 zdał egzamin jurysdykcyjny, a w lipcu następnego roku został mianowany na sekretarza generalnego Ligi Katolickiej Administracji Apostolkiej Górnego Śląska, kierował redakcją, a od 1925 został redaktorem naczelnym "Gościa Niedzielnego". W latach 1927-1929 zorganizował w Warszawie Katolicką Agencję Prasową. Podczas pobytu w stolicy uzyskał dyplom magisterski z zakresu teologii moralnej. W lipcu dokładniej 21 lipca 1931 został proboszczem parafii św. Barbary w Królewskiej Hucie. W swojej parafii pełnił działalność dobroczynną, założył między innymi biuro "Caritasu", kuchnię ludową, ochronkę dla dzieci. W 1932 założył tygodnik pt. "Wiadomości Parafialne". W dniu 7 lutego 1933 przeprowadził rozmowę z Józefem Piłsudzkim po której marszałek wyraził zgodę, aby Gawlina objął funkcję biskupa polowego. 14 lutego po rezygnacji biskupa Stanisława Galla, został mianowany na biskupa polowego Wojska Polskiego. Święcenie biskupie przyjął 19 marca 1933. 9 kwietnia odbył ingers do katedry polowej w Warszawie. Tuż przed wybuchem II wojny światowej, w sierpniu 1939 został mianowany arcybiskupem metropolitą warszawskim. W nocy z 6 na 7 września 1939 roku Gawlina opuścił Warszawę na polecenie władz WP i wycofał się na wschód. Dotarł do Łucka, gdzie został ranny podczas bombardowania. 18 września przekroczył granicę polsko-rumuńską, przybył do Bukaresztu, a następnie przez Węrgry dotarł do Rzymu. 18 października 1939 wyjechał do Paryża, gdzie podjął obowiązki biskupa polowego Wosjk Polskich na uchodźstwie. Organizował dla żołnierzy przez radio niedzielne nabożeństwa. Udzielał pomocy polskim uchodźcom we Francji. Od 18 września 1940, po klęsce Francji przebywał w Wielkiej Brytanii, a od kwietnia do października 1942 w ZSRR. Po opuszczeniu ZSRR ruszył na Bliski Wschód do Iranu. Po powrocie z Iranu kontynuował swoją prace w oddziałach Wojska Polskiego w Wielkiej Brytanii. 3 października 1942 został mianowany biskupem ordynariuszem dla polskich uchodźców cywilnych na Wschodzie. 15 lutego 1943 wyrzuszył do USA na spotkanie z ówczesnym prezydentem Franklinem Delano Rooseveltem. Brał udział w kampanii włoskiej, w bitwie pod Monte Cassino pełnił funkcję kapelana liniowego w Sanitarnym Ośrodku Ewakuacyjnym. Dnia 31 lipca 1944 w Ankonie otrzymał z rąk Naczelnego Wodza generała broni Kazimierza Sosnkowskiego otrzymał Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari i Krzyż Walecznych. Po zakończeniu II wojny światowej przestał pełnić funkcję biskupa polowego, a 8 lutego 1945 został mianowany na Protektora Emigracji Polskiej. Arcybiskup zmarł w nocy z 21 na 22 września 1964 w Rzymie na zawał serca. Początkowo został pochowany na cmentarzu Campo Verano w Rzymie, ale ze względu na jego wolę zwłoki przeniesiono na Polski Cmentarz Wojenny na Monte Cassino.